TITUS BRANDSMA EN DE VRIJHEID

Mei is de maand van twee van onze belangrijkste nationale feestdagen, de Dodenherdenking op 4 mei, en Bevrijdingsdag op 5 mei. De gedachtenis aan Titus Brandsma past heel goed bij deze gebeurtenissen.
Titus Brandsma was immers het symbool van het principiële katholieke verzet tegen de Duitse bezetter, en de strijd voor de katholieke persvrijheid, een strijd die hij met de dood moest bekopen, op 26 juli 1942 in concentratiekamp Dachau. In de Titushof, het plein voor de Titus Brandsma Gedachteniskerk, staat een door kunstenaar Arie Trum vervaardigde pyloon, met aan de buitenkant een collage van afbeeldingen van Titus in zijn werkzame leven, o.a. als rector magnificus van de Katholieke Universiteit van Nijmegen, en als belangenbehartiger en geestelijk adviseur van de Rooms Katholieke Journalisten. Aan de binnenkant zie je een keur van geschriften van de hand van Titus, waaronder zijn in de gevangenis van Scheveningen geschreven tekst over het leven van Teresa van Avila, geschreven in de kantlijn en in de beperkte ruimte tussen de regels van een boek over het leven van Jezus. Deze binnenkant kan men zien als een verwijzing naar de binnenruimte van de cel waarin Titus verbleef, waar hij zich gelukkig voelde, dichtbij zichzelf was in de rust en de stilte van zijn diepste levenskern waar hij de innigheid en de kracht van Gods nabijheid ervoer. Ook in doorgangskamp Amersfoort, waar Titus op Goede Vrijdag over het lijden spreekt, is hij niet in de greep van onbekende blinde machten, maar leeft hij in een vrijheid die overkomt als een gave van God, een vrijheid die niemand hem af kan nemen, zelfs niet in de meest benarde omstandigheden en het aangezicht van de dood.

Wanneer ik een tijd verwijl bij en in dit mooie monument in de Titushof - je kunt er midden in gaan staan, alsof je je in de binnenwereld van Titus verplaatst -, dan besef ik dat er aan vrijheid een uiterlijke en innerlijke kant is. Van de ene kant is er de strijd voor vrijheid van meningsuiting, democratie en mensenrechten, van de andere kant de innerlijke vrijheid die je gegeven wordt in overgave aan God, de grond en bron van ons bestaan, de vrijheid om te zijn wie je ten diepste bent, kind van God, geschapen naar zijn beeld en gelijkenis.